Κατάλογος μουσικῶν χειρογράφων, ὁ πρῶτος τόμος τῆς ὁμώνυμης ἐκδοτικῆς σειρᾶς. Περιλαμβάνει ἀναλυτικότατη περιγραφὴ σαράντα ὀκτὼ μουσικῶν κωδίκων, τῶν ἑξῆς ὑδραϊκῶν συλλογῶν· ἱερᾶς μονῆς προφήτου Ἠλιού, ἱερᾶς μονῆς ἁγίας Τριάδος, ἱερᾶς μονῆς Παναγίας Φανερωμένης, ἱερᾶς μονῆς Γενεσίου τῆς Θεοτόκου Ζούρβας, συλλογῆς Προκοπίου Πολιτάκη καὶ συλλογῆς  Ἰωάννου Καρασταμάτη. Τὰ ἐν λόγῳ χειρόγραφα, ἄγνωστα ἐν πολλοῖς στὴν ἑλληνικὴ καὶ διεθνῆ βυζαντινομουσικολογικὴ ἔρευνα, παρουσιάζονται γιὰ πρώτη φορὰ διὰ τῆς παρούσης ἐκδόσεως. Γιὰ κάθε συλλογὴ συντάσσεται ἰδιαίτερο ἐνημερωτικὸ προοιμιακὸ σημείωμα, ἐνῶ τοῦ ὅλου ἔργου προτάσσεται γενικὴ εἰσαγωγή. Τὸ βιβλίο συμπληρώνουν τρεῖς ἀναλυτικοὶ εὑρετηριακοὶ πίνακες καὶ παράρτημα μὲ ἔγχρωμες φωτογραφίες τῶν παρουσιαζομένων μουσικῶν κωδίκων.

Τὸ χρονικὸ (κείμενα καὶ φωτογραφίες) εἰδικῆς ἐκδήλωσης παρουσίασης δύο ὑδραϊκῶν βιβλίων μου (τοῦ παρόντος καὶ τοῦ περὶ τοῦ γέροντος Ἱεροθέου), στὸ δῶμα τοῦ μητροπολιτικοῦ ναοῦ τῆς Ὕδρας, στὸ πλαίσιο τῶν ἐκδηλώσεων «Θεομητορικὰ 2006». Γιὰ τὸ παρὸν βιβλίο μίλησαν οἱ: Κωνσταντίνα Ἀδαμοπούλου-Παύλου (σσ. 115-120) καὶ ὁ καθηγητὴς Γρηγόριος Στάθης (σσ. 128-137).

χρονικό Αιγιναίας

  • Ἐλευθεροτυπία. Ἀπογευματινὴ ἀδέσμευτη ἐφημερίδα, ἔτος 31ο, ἀρ. φύλλου 9.244, Τετάρτη 26 Ἀπριλίου 2006, σ. 2:

«Ἕνας περιγραφικὸς κατάλογος τῶν χειρογράφων μουσικῶν κωδίκων ἀναμένεται νὰ κάνει τὴν ἐμφάνισή του στὶς προθῆκες τῶν βιβλιοπωλείων. Ἔχει τίτλο ”Τὰ χειρόγραφα τῆς Βυζαντινῆς Μουσικῆς-Νησιωτικὴ Ἑλλάς-Ὕδρα“, μὲ συγγραφέα τὸν ἐπίκουρο καθηγητὴ τῶν Μουσικῶν Σπουδῶν τοῦ Πανεπιστημιου Ἀθηνῶν, Ἀχιλλέα Γ. Χαλδαιάκη, ἔκδοση τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος καὶ τοῦ Ἱδρύματος Βυζαντινῆς Μουσικολογίας. Ἀντίστοιχο βιβλίο ἔχει νὰ κυκλοφορήσει ἀπὸ τὸ 1974. Τὸ πόνημα ἀναμένεται νὰ φωτίσει τὰ ἄγνωστα μουσικὰ χειρόγραφα τῶν βυζαντινῶν καὶ μεταβυζαντινῶν μελουργῶν. Παράλληλα, ἀποκαλύπτει τὶς διάφορες πτυχὲς τῆς λατρευτικῆς ἔκφρασης τῶν κατοίκων τῶν ἑλληνικῶν νήσων».

  • Εὐθύνη. Περιοδικὸ Ἐλευθερίας καὶ Γλώσσας, τεῦχος 417, Σεπτέμβριος 2006, σ. 482:

«Μεγαλειώδης, ἀξιοθαύμαστη ἔκδοση ἑνὸς πολύτιμου περιγραφικοῦ καταλόγου χειρογράφων μουσικῶν κωδίκων ποὺ βρίσκονται στὴν ἔνδοξη καὶ προσφιλῆ μας Ὕδρα…»

  • «Χρονικὸ», Ἡ Αἰγιναία. Περιοδικὴ πολιτιστικὴ ἔκδοση, τεῦχος 13, Αἴγινα, Ἰανουάριος-Ἰούνιος 2007, σσ. 114-141. Τὸ χρονικὸ (κείμενα καὶ φωτογραφίες) εἰδικῆς ἐκδήλωσης παρουσίασης δύο ὑδραϊκῶν βιβλίων μου (τοῦ παρόντος καὶ τοῦ περὶ τοῦ γέροντος Ἱεροθέου), στὸ δῶμα τοῦ μητροπολιτικοῦ ναοῦ τῆς Ὕδρας, στὸ πλαίσιο τῶν ἐκδηλώσεων «Θεομητορικὰ 2006». Γιὰ τὸ παρὸν βιβλίο μίλησαν οἱ: Κωνσταντίνα Ἀδαμοπούλου-Παύλου (σσ. 115-120) καὶ ὁ καθηγητὴς Γρηγόριος Στάθης (σσ. 128-137).

Γρηγόριος Στάθης, «Παρὰ τὰς διεξόδους τῶν ὑδάτων»:  «…Ἕνας ἀπ’ αὐτοὺς ποὺ ἔχουν αὐτιὰ καὶ ἐνωτίζονται τὶς παραδόσεις, καὶ ἔχουν χέρι καὶ κρατάει κάλαμο γραμματέως ὀξυγράφου, κι ἔχουν στόμα καὶ εὐλαλοῦν, κι ἔχουν φωνὴ καὶ ψάλλουν, καὶ λογισμὸ καὶ ὄνειρο, ποὺ σὰν δυὸ φτεροῦγες τοὺς σηκώνουν ψηλὰ νὰ δοῦν κι ἐδῶ νὰ δοῦν κι ἐκεῖ καὶ νὰ τὰ ἱστορήσουν, εἶναι καὶ ὁ τιμώμενος ἀπόψε συγγραφέας, κύριος Ἀχιλλέας Χαλδαιάκης […]. Ἀγαπᾶ κι ἐπιποθεῖ νὰ τρέχει ”ἐπὶ τὰς πηγὰς τῶν ὑδάτων“, θρεμμένος καὶ μαθητευόμενος ”παρὰ τὰς διεξόδους τῶν ὑδάτων“. Κι εἶμαι κι ἐγὼ ποὺ ἔλαχα δάσκαλός του, μακάριος δάσκαλος μὲ τέτοιους μακάριους μαθητές!, ὁ ταπεινὸς καθηγητὴς Γρηγόριος Θεοδώρου Στάθης […]. Ἡ νῆσος Αἴγινα νὰ χαίρει πρέπει ποὺ γέννησε τὸν Ἀχιλλέα Χαλδαιάκη, τὸν ψάλτη καὶ τραγουδιστὴ καὶ τὸν ὀργανοπαίχτη, τὸν ἐπιστήμονα καὶ πανεπιστημιακὸ διδάσκαλο· ἡ νῆσος Ὕδρα νὰ ἀγάλλεται πρέπει ποὺ εἶδε τὸν ἀκάματο αὐτὸν ἐρευνητὴ νὰ περπατάει στὰ βουνά της ἀπὸ μοναστήρι σὲ μοναστήρι καὶ νὰ τρυγάει ὡς μέλισσα ἀπ’ τὰ πεῦκα καὶ τὰ κέδρα, τὰ σχίνα καὶ τὴν ρίγανη, ὅσα γλυκὰ σὰν μέλι μελίσματα καὶ ψάλματα φύλαξαν οἱ καλόγεροι κι οἱ παπάδες μας κλεισμένα στὰ χειρόγραφα τῆς Ψαλτικῆς μας Τέχνης…»

  • Παρουσίαση τῶν ἐκδοθέντων ἀπὸ τὸ Ἵδρυμα Βυζαντινῆς Μουσικολογίας Καταλόγων μουσικῶν χειρογράφων (Μετέωρα, Σινᾶ Α΄, Νησιωτικὴ Ἑλλάς – Ὕδρα, Ἀγγλία) ἔγινε ἀπὸ τοὺς ἴδιους συγγραφεῖς-καταλογογράφους (Γρηγόριο Στάθη, Δημήτριο Μπαλαγεῶργο & Φλώρα Κρητικοῦ, Ἀχιλλλέα Χαλδαιάκη, Ἐμμανουὴλ Γιαννόπουλο) στὴν Αἴθουσα τῆς Ἱεραρχίας τῆς Ἱερᾶς Συνόδου στὶς 28/9/2009.

Βλ. https://www.facebook.com/pg/ibyzmusic/photos/?tab=album&album_id=209189386222567&__xts__%5B0%5D=68.ARDYKzUuqfSI4vLsvyB3BM2kGkth7U9TZR25EJnDgcyx3bf2I4gi3jKiCa59N7B6w74WXisjboXHw0C9x0RPQoQk0sGtgcnbQ-bt_4CdJb6PXWXya5-NTHL7C2ZZ5VgYdLCVp1nfGCZREz67-73JInBpYPQOH1KGwo18POhnSiFQ2CDi7Q8DTSN-bNmlKVZmkHVr6c-eaGwPMYGkpVDO_JLRmVdMXe–FIcTjUhFwZNym7KoYZtPCYuQT3UFNKcu-3rzQczH2MQNglvcK-R5jA7JDn8ohB1l_Q6UfynkuifCF8DjcaogckeIK5X9IK3SUSTMcipAltjQnukh27aXYB338CHcoXRmulBJhONsseT3_hGsOBaCdBnFyNnVKQqwXEwFUz5lz5mOTXGg5NxOSEaFpEN9oSI9oTzfrqQffKzJHZoMeDuDyOfaockujEuH9boWB_O_dy1fSAIpWQ&__tn__=-UC-R

Ἡ κατὰ τὴν έν λόγῳ ἐκδήλωση (ἀπὸ στήθους) παρέμβασή μου εἶχε ὡς ἑξῆς:

Θάθελα νὰ μποροῦσα νὰ μιλήσω μὲ τὴ γλῶσσα τοῦ πιὸ ἐμπνευσμένου ποιητῆ∙ θάθελα νὰ μποροῦσα νὰ μιλήσω σὰν τὸν Δαβὶδ τὸν πρφητάνακτα:

Λόγον ἀγαθόν∙ ἐξηρεύξατο ἡ καρδία μου λόγον ἀγαθόν∙ λέγω ὑμῖν τὰ ἔργα μου∙ ἡ γλῶσσά μου κάλαμος, γραμματέως ὀξυγράφου.

Δυστυχῶς, ὅμως, ἀδυνατῶ καὶ βραδυγλωσσῶ. Αὐτό, πάντως, ποὺ αὐτὴ τὴ στιγμὴ ἐρεύγεται ἡ καρδιά μου εἶναι εὐγνωμοσύνη∙ ἀπέραντη εὐγνωμοσύνη καὶ εἰλικρινεῖς υιἱκὲς εὐχαριστίες πρὸς ὅλους τοὺς συντελεστὲς τῆς σημερινῆς ἐκδήλωσης, ἀλλὰ καὶ τῆς ἔκδοσης τοῦ παρουσιαζόμενου πονήματός μου: πρὸς τὴν Ἱερὰ Σύνοδο τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος καὶ τὸν Μακαριώτατο Πρόεδρο αὐτῆς, τὸν Ἀρχιεπίσκοπο Ἀθηνῶν καὶ πάσης Ἑλλάδος κ. Ἱερώνυμο∙ πρὸς τὸ Ἵδρυμα Βυζαντινῆς Μουσικολογίας καὶ τὸν ὀτρηρὸ διευθυντή του, τὸν σεβαστό μου καθηγητὴ κ. Γρηγόριο Στάθη (ποὺ ἤδη ἀπεύθυνε καὶ τὸν προσήκοντα -καὶ πάντοτε γλαφυρό- λόγο)∙ πρὸς τὴν Ἱερὰ Μητρόπολη Ὕδρας, Σπετσῶν καὶ Αἰγίνης, τὸν πεφιλημένο μου Μητροπολίτη Ὕδρας κ. Ἐφραὶμ καὶ τὸν αἰδεσιμολογιώτατο π. Ἀκίνδυνο Δαρδανό, πρόεδρο τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ συμβουλίου τοῦ καθεδρικοῦ ναοῦ Παναγίας τῆς Φανερωμένης Ὕδρας∙ ἀλλὰ καὶ πρὸς ὅλους ὑμᾶς, ἅπαντας κατ’ ὄνομα.

Μὲ τὴν ἀσφάλεια τῶν τεσσάρων ἐτῶν, ποὺ ἤδη παρῆλθαν ἀπὸ τὴν ἔκδοση τοῦ παρουσιαζόμενου πονήματός μου, ἔχω τὴν αἴσθηση ὅτι μπορῶ πλέον νὰ ἀποτιμήσω νηφάλια τὸ στίγμα αὐτοῦ τοῦ βιβλίου. Καὶ ἐκεῖνο μὲν ποὺ ἀποτυπώθηκε στὶς σελίδες του (καὶ ἁδρομερῶς ἤδη παρουσιάστηκε σήμερα) βρίσκεται πλέον στὴν κρίση τοῦ ἀναγνωστικοῦ κοινοῦ, εἰδικοῦ καὶ μή, στὴν κρίση τῶν «ἐντευξομένων φιλομούσων»∙ τὸ ἄλλο, ὅμως, ἐκεῖνο ποὺ λανθάνει στὴν ψυχὴ τοῦ συγγραφέως του, εἶναι -ἴσως- βαθύτερο, οὐσιαστικότερο καὶ ἰσχυρότερο: ἡ ψυχὴ ἀφήνεται στὴ μνήμη, καὶ μὲ τὰ φτερὰ τῆς φαντασίας καὶ τοῦ ὀνείρου ξαναταξιδεύει στοὺς ἴδιους ἐκείνους τόπους ὅπου τότε περιηγήθηκε∙ πλημμυρίζει ἀπὸ τὰ χρώματα καὶ τὰ ἀρώματα τῆς ἐκεῖ φύσης∙ ἀγκαλιάζει καὶ πάλι τοὺς ἴδιους ἀνθρώπους ποὺ τότε συναναστράφηκε, ζῶντας σήμερα ἢ καὶ τεθνεῶτας∙ μά, περισσότερο ἀπ’ ὅλα, βλέπει νὰ ξεπροβάλλουν ἔντονα μπροστά της δυὸ μάτια∙ συμβολικὰ δύο (ἀντὶ γιὰ πεντάκις δύο) μάτια, ποὺ κοιτάζουν μὲ ἀγάπη καὶ στοργή, μὲ καρτερικότητα καὶ ὑπομονή. Σ’αὐτὸ τὸ βλέμμα, αὐτὸ τὸ βλέμμα ἑνὸς μικροῦ παιδιοῦ ποὺ σὲ κοιτάζει (ὅπως χαρακτηριστικὰ τὸ περιγράφει καὶ ὁ σύγχρονος τραγουδοποιός), σ’ αὐτὸ τὸ βλέμμα ἀναφέρεται καὶ αφιερώνεται καὶ ὁ πόνος τοῦ πονήσαντος∙ καὶ εὐελπιστῶ, εὔχομαι καὶ προσεύχομαι, νὰ ἄξιζε πράγματι ὁ ἀμφοτέρωθεν καταβληθεὶς κόπος.

  • Gheorghiţă Nikolae, Chinonicul Duminical în perioada post-Bizantină (1453-1821). Liturgică şi Muzică, Bucureşti 2007, p. 309.