Πρόκειται γιὰ τὸ κείμενο ἀνακοίνωσής μου στὸ Α΄ Δανο–Ἑλληνικὸ Συμπόσιο γιὰ τὴ βυζαντινὴ μουσική, ποὺ δημοσιεύεται στὸν παρόντα τόμο τῶν πρακτικῶν τοῦ συνεδρίου (ὅπως ἐπισημαίνεται σχετικὰ καὶ στὴν ὑπ᾿ ἀριθμ. 1 ὑποσημείωση τῆς μελέτης) κατὰ τὴ μορφὴ ποὺ ἐξεφωνήθη, περικεκομμένο δηλαδὴ κατὰ τὰ δύο τρίτα περίπου, καθ᾿ὅτι παραλείπονται ἐδῶ, ἀφ᾿ἑνὸς μὲν τὸ corpus τῶν ὑπὸ τοῦ Κουκουζέλη μελοποιημένων στίχων πολυελέων καὶ ἀντιφώνων, καθὼς καὶ ἡ περιγραφή, ἀνάλυση καὶ κριτικὴ δημοσίευση τῶν ποιητικῶν καὶ μουσικῶν κειμένων τῶν κατὰ σύνθεση τοῦ μαΐστορα καὶ πάλι ἐξωψαλμικῶν κειμένων ποὺ ἐπιβάλλονται σὲ συγκεκριμένους στίχους πολυελέων ἢ ἀντιφώνων. Τὰ παραλειπόμενα στοιχεῖα -συμπληρωμένα καὶ διευρυμένα- ἔχουν ἤδη καταχωρισθεῖ στὴν διδακτορική μου διατριβή, ποὺ -σημειωτέον- ὑποστηρίχθηκε πρὸ τῆς κυκλοφορίας τοῦ παρόντος τόμου τῶν Πρακτικῶν τοῦ ἐν λόγῳ συνεδρίου.
Κατὰ τὰ ἄλλα, ἐπισημαίνονται συνοπτικὰ στὴν ἀρχὴ τῆς ἐργασίας ὁρισμένα ἀπαραίτητα σχόλια, γιὰ τὴν κατανόηση τοῦ ὅρου πολυέλεος, τὴν εὐρύτατη χρήση τῶν ψαλμῶν τοῦ Δαβὶδ στὴν ἀσματικὴ πράξη τῆς Ὀρθόδοξης Ἀνατολικῆς Ἐκκλησίας (ἀπὸ τὴν ὁποία καὶ κατ᾿ἐξοχὴν προκύπτει τὸ παπαδικὸ γένος μελοποιίας, στὸ ὁποῖο ἐντάσσεται καὶ ὁ πολυέλεος) καὶ τὶς κατὰ τὴν ἐποχὴ τοῦ μαϊστορος Κουκουζέλη βασικὲς ἑνότητες πολυελέων καὶ ἀντιφώνων ποὺ ἀνθολογοῦνται στοὺς μουσικοὺς κώδικες τῶν ιδ΄ καὶ ιε΄ αἰώνων. Μετὰ τὸ γενικὸ αὐτὸ περίγραμμα, καταγράφονται εὐμέθοδα τὰ κύρια μορφολογικὰ χαρακτηριστικὰ τῶν σχετικῶν συνθέσεων τοῦ Κουκουζέλη, γιὰ νὰ καταδειχθεῖ -κατὰ τὸ ζητούμενον τῆς μελέτης- ὁ τρόπος μελοποίησης στίχων τοῦ πολυελέου ἀπὸ τὸν μαϊστορα Ἰωάννη.
Πρόκειται γιὰ σημαντικὲς πρωτογενεῖς παρατηρήσεις, οἱ ὁποῖες -ὅπως ἀποδείχθηκε καὶ ἀπὸ τήν, κατὰ τὴν ἐκπόνηση τῆς διδακτορικῆς μου διατριβῆς, εὐρύτερη ἐπὶ τοῦ θέματος ἔρευνα- ἰσχύουν οὐσιαστικὰ γιὰ τὸ σύνολο τῶν ὁμοειδῶν βυζαντινῶν συνθέσεων καὶ «κωδικοποιοῦν» γιὰ τὸ συγκεκριμένο εἶδος μελοποιίας «μελικὲς συνήθειες», ποὺ οἱ περισσότεροι τῶν σύγχρονων καὶ μεταγενέστερων τοῦ Κουκουζέλη μελουργῶν μεταχειρίστηκαν· ὡς ἐκ τούτου, ἡ ἁδρομερὴς ἐδῶ παρουσίασή τους ἐκλαμβάνει, πιστεύω, ἰδιαίτερο ἐνδιαφέρον γιὰ τὴ γενικότερη μορφολογία τοῦ μέλους τῶν πολυελέων καὶ ἐπαγωγικὰ τῆς παπαδικῆς μελοποιίας.
Συγκεκριμένα, ἐξετάζεται ἡ δομὴ τῶν ἐπὶ τῶν ψαλμῶν ρλδ΄ καὶ ρλε΄ συνθέσεων, κατὰ τὸ ψαλμικὸ κείμενο καὶ τὸ ἐφύμνιο αὐτῶν, καὶ οἱ σχετικὲς παρατηρήσεις ἐπεκτείνονται καὶ γιὰ τὴ μελοποίηση τῶν λεγομένων ἀντιφώνων τοῦ πολυελέου, τὰ ὁποῖα συνίστανται ἀπὸ διάφορους ἄλλους ψαλμούς. Εἰδικότερος λόγος γίνεται γιὰ δύο «ἰδιαίτερα σημαντικὲς περιπτώσεις μελοποιήσεως τῶν στίχων τοῦ πολυελέου», τὴν περίπτωση ἐπιβολῆς, σὲ ὁρισμένους στίχους πολυελέων, ἄλλου ἐξωψαλμικοῦ κειμένου καὶ τὴν περίπτωση τῶν καλοφωνικῶν στίχων τοῦ πολυελέου· πρόκειται γιὰ «ἰδιαιτερότητες» τοῦ μέλους τοῦ πολυελέου ποὺ ἔφθασαν στὸ «ἀποκορύφωμά» τους μὲ τὴν καταλυτικὴ ἐπ᾿αὐτῶν μελικὴ ἐπεξεργασία τοῦ Κουκουζέλη.
Εὐσύνοπτες ὑποσημειώσεις καὶ ἡ ἁρμόδια βιβλιογραφία, καθὼς καὶ μουσικὰ παραδείγματα ἢ πρῶτες δημοσιεύσεις κειμένων καλοφωνικῶν στίχων, ὅπως αὐτὰ ἀναδιαμορφώνονται κατὰ τὴν καλοφωνική τους μεταχείριση, ὑποστηρίζουν κάθε φορὰ τὰ γραφόμενα καὶ ὑπομνηματίζουν ἀσφαλῶς τὴν ὅλη μελέτη, τῆς ὁποίας ἐπιτάσσεται καὶ περιεκτικὴ περίληψη στὰ ἀγγλικά.
